Jaarthema 2024:

Vrijheid vertelt: opmaat naar 80 jaar vrijheid

Vanavond komen we samen om te herdenken, te reflecteren en te eren. 

Op deze 4 mei, herdenken wij alle Nederlanders, burgers en militairen die in ons Koninkrijk, of waar ook ter wereld hun leven hebben verloren in oorlogssituaties en vredesoperaties, sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. We eren hun opoffering en dragen hun herinneringen met ons mee.

Vandaag staan we ook stil bij iedereen - voor wie vrijheid om te gaan en staan waar je wilt en met wie je wilt - niet vanzelfsprekend is. Want hoewel wij hier in vrijheid leven, geldt dat helaas voor lang niet iedereen op deze wereld.

Vanavond legden wij kransen als symbool voor verbondenheid. Ook tonen wij ons diepe respect voor degenen die hebben gestreden en geleden, voor onze vrijheid en die van de toekomstige generaties. Hierbij wil ik mijn begrip tonen voor de Nederlands-Israëlische Gemeenschap Twente, waarvan de kranslegging voor de joodse gemeenschap gisterochtend heeft plaatsgevonden vanwege de rustdag sjabbat.

Het thema dit jaar is Vrijheid vertelt: opmaat naar 80 jaar vrijheid. Met dit thema wordt aandacht gevraagd voor de littekens die de Tweede Wereldoorlog achterliet en die nog steeds zichtbaar zijn. 

Dit jaar herdenken we niet alleen degenen die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid, maar komt er ook een belangrijke mijlpaal in zicht: volgend jaar vieren we het lustrum van 80 jaar vrijheid. 

Een periode die ons eraan herinnert dat vrijheid kostbaar is en zoals gezegd niet vanzelfsprekend. De eerste voorbereidingen voor dit lustrum in Wierden zijn al in gang gezet. Stichting Vier de Vrijheid Wierden-Enter zal in samenwerking met de Veteranenvereniging gemeente Wierden, de Historische kring Wierden en de gemeente activiteiten gaan organiseren. Inmiddels is er een oproep gedaan richting inwoners om eigen ideeën en festiviteiten aan te dragen. Reeds bestaande tradities zullen terugkeren en of uitgebreid worden. We kijken hier met ons allen erg naar uit!

80 jaar lijkt voor velen een ver verleden, maar voor een aantal van ons zijn de gevolgen van oorlog blijvend. De littekens van de Tweede Wereldoorlog zijn nog steeds voelbaar, niet alleen in de geschiedenis, maar ook in het heden. Generatie na generatie dragen de last van herinneringen en ervaringen met zich mee, soms in stilte doorgegeven, soms openlijk gedeeld.

Om de herinneringen levend te houden en om te leren van de verhalen is het van cruciaal belang om te blijven praten over onze geschiedenissen. Door te luisteren naar elkaars ervaringen, door oprecht geïnteresseerd te zijn in elkaars verhalen, kunnen we begrip kweken en bruggen bouwen tussen generaties en gemeenschappen.

Erg bijzonder is de aanwezigheid vandaag van de heer Byres uit Schotland. 

Hij heeft een bijzondere band met Wierden. De vader van de heer Byres, dhr. George Byres, was piloot van een bommenwerper die luchtaanvallen uitvoerde op doelen in Duitsland. Die vluchten waren gevaarlijk, want de bezetters probeerden op allerlei manieren de toestellen neer te halen. 

Zo stortte ook het vliegtuig van dhr. George Byres neer in de buurt van Wierden. 

Drie bemanningsleden hebben de crash helaas niet overleefd. Dhr. George Byres wel, hij overleefde de crash, maar werd gevangen genomen door de Duitsers, als krijgsgevangene. 

Aan het einde van de oorlog, toen de Russen via het Oosten Europa binnenkwamen, werd hij en 10.000 gevangenen, gedwongen om zich onder zeer slechte omstandigheden te voet via Polen te verplaatsen naar Duitsland. Veel soldaten zijn gestorven, maar de vader van de heer Byres heeft het overleefd. Op de begraafplaats aan de Appelhofstraat heb ik, vanavond tijdens de stille tocht, samen met de heer Byres, kransen gelegd bij de drie graven van de omgekomen bemanningsleden. 

Hier hebben we met z'n allen stilgestaan. Stilgestaan uit solidariteit en verbondenheid voor de drie bemanningsleden Steer, Stringer en Jacobs. 

De littekens van de Tweede Wereldoorlog zijn zoals gezegd nog steeds voelbaar, niet alleen in de geschiedenis, maar ook in het heden. Ze herinneren ons eraan dat we waakzaam moeten blijven. Dat we moeten opkomen tegen onrecht en dat we moeten strijden voor een wereld waarin vrijheid en menselijke waardigheid centraal staan.

Helaas worden we nu dagelijks geconfronteerd met oorlog. Zowel in Oekraïne als in Israël/Gaza. De zorgen om oorlog nemen bij Nederlanders fors toe. Dit bleek uit het onlangs gepubliceerd jaarlijkse Vrijheidsonderzoek dat het Comité 4 en 5 uitbracht. Bijna zeven op de tien mensen ervaart momenteel dat oorlog en aanslagen een rol spelen in hun leven. Het overgrote deel van de ondervraagde mensen ervaart dat hun vrijheid is afgenomen over de afgelopen vijf jaar. Jongeren hebben gelukkig wel een stuk vaker het gevoel dat hun vrijheid is toegenomen dan alle andere leeftijdsgroepen.

Daarom ben ik er ook trots op dat ook de jongere generaties betrokken zijn bij deze herdenking. Leerlingen van scholen uit de gemeente nemen actief deel, net als de kinderen van Scouting Llanos. 

Ook wil ik graag mijn waardering uitspreken voor de veteranen die ons hebben gediend en blijven dienen. En ben ik dankbaar voor de hulp die Stichting Vier de Vrijheid ons biedt om dit belangrijke moment mogelijk te maken. 

De samenwerking met de veteranen en Stichting Vier de Vrijheid is van onschatbare waarde. Hun betrokkenheid en toewijding zorgen ervoor dat we deze herdenking op een respectvolle en gedenkwaardige manier kunnen vormgeven. Vanmorgen startte de historische rit met legerjeeps vanuit Enter door in de gemeente. Er werd gestopt bij verschillende monumenten en op de begraafplaats. Een waardevolle samenwerking tussen Stichting Vier de Vrijheid en de Historische Kring Wierden. 

Wat ik tot slot nog wil delen is het hartverwarmende gevoel om op zoveel plekken de Vier de Vrijheid vlag te zien wapperen de afgelopen maand. Het is werkelijk prachtig om te zien hoe onze straten, pleinen en buurten werden versierd met de symbolen van vrijheid en saamhorigheid. Dit unieke initiatief heeft onze gemeenschap verbonden en ons eraan herinnerd dat vrijheid ons allemaal verenigt, ongeacht onze achtergronden of overtuigingen.

Ik ben ontzettend dankbaar voor dit initiatief en trots op onze gemeenschap voor het omarmen ervan. Laten we morgen en in de toekomst blijven uitdragen waar we voor staan: vrijheid, vrede en verbondenheid.

Graag lees ik nu een gedicht voor van Ted van Lieshout:

Geoorloofd 

Alles aan oorlog is fout. 

Zelfs de vervoeging van het woord houdt zich niet aan de regels van sterk en zwak: 

De verleden tijd van oorlog is vrede. 

Maar de verleden tijd van vrede is oorlog. 

Is het daarom dat er steeds weer oorlog is en steeds weer vrede? 

Omdat tijd wel voorbij kan gaan maar nooit is voltooid?

Dank u wel voor uw aandacht.